موسیقی کردی به موسیقی و ترانه‌های مردم کردی زبان گفته می‌شود.
یک پژوهشگر موسیقی کردی براین باور است که انگیزش پیدایش موسیقی کردی در راستای حفظ زبان ادبیات، فرهنگ، سرگذشتها و در مجموع تمدن و پیشنیه کردها بوده است. موسیقی هاموید (فولکلور) کردی از سه بخش افسانه‌ها، حکایتها و داستان‌ها تشکیل شده است.
افسانه ها
پیدایش موسیقی کردی مثل اکثر قومها و ملت‌های دیگر از افسانه‌های کردی شروع شد که در این قسمت، افسانه‌ها در قالب ترانه‌های کردی گفته می‌شوند و این ترانه‌ها در فرهنگ کردی به ترانه‌های دیوانی تقسیم می‌شوند و بیشتر محتوای آنها همان افسانه‌های کردی است، که شکل حماسی دارند.
اولین طلیعه‌های هنر کردی از بار ادبی و هنر موسیقی حماسه‌های کردی بودند که مشهورترین کسی که به این نوع موسیقی پرداخته «کاویس آغا» بود که ترانه‌های وی همان حماسه‌هایی هستند که از گذشتگان بر جای مانده است. افسانه های زیادی در زبان کردی موجود است که اگر فیلمسازان حرفه ای به آن توجه نمایند و می تواند سوژه های بسیار جالبی را از آن ساخت مانند : زارا عشق چوپان
حکایتها و داستان ها
نوع دیگری از موسیقی فولکولور کردی مربوط به حکایتها و داستان‌هایی می‌شود که ترانه‌های داستانی نیز به دو بخش قهرمانی و دلدادگی قابل تقسیم هستند.
در ترانه‌های قهرمانی به دلاوریها و مبارزه طلبی‌های یک قهرمان پرداخته می‌شود و در ترانه‌های دلدادگی جنبه‌های رمانتیک و عاشقانه بین دو شخص بیان می‌شود که از این میان، ترانه «زنبیل‌فروش» که جنبه عرفانی دارد و ترانه‌های "آس و حسن" و "خج و سیامند" که سرگذشت دو دلداده را بیان می‌کند، از معروفترین آثار در این بخش هستند.
در بخش دیگر موسیقی کردی، کردهای «سورانی» برای خود نوع ویژه‌ای از موسیقی دارند که به آنها «گورانی» میگویند که این نوع ترانه‌ها در میان کردهای اطرف شهرستان ارومیه و کردهای ترکیه (شمال) «لاوژه» گفته می‌شود و این نوع گورانی‌ها ریتمی به نام «قه‌تار» دارند که پژوهشگران براین باورند ریشه این واژه از واژه زرتشتی «گاتا» گرفته‌شده که در اوایل، مربوط به یک سری نیایش‌ها و مراسم مذهبی بوده است.
دومین نوع این موسیقی «هوره» نام دارد که در ابتدا ترانه‌های ویژه‌ای در حمد و نیایش «اهورامزدا» بود و این واژه نیز ریشه زرتشتی دارد که برای نیایش‌های مذهبی آن زمان کردها که زرتشتی بودند، سروده شده‌اند که این نوع موسیقی بیشتر در مناطق کلهر نشین وجود دارد و به سبک های کلهری،به ره یم و... وجود دارد.
در مراسم ترحیم هنگامی که فردی برای مردم آن منطقه دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای بوده، فوت می‌کند، کردها از یک نوع موسیقی که با مرثیه‌سرایی و مرثیه‌خوانی شباهت دارد به صورت ترانه و با تعریف ویژگیهای آن شخص برای او زاری می‌کنند.
در آیین‌های زاد روز محمد، کردها یک نوع ویژه از موسیقی را اجرا می‌کنند که به آن «مولودی» میگویند. البته مولودی‌خوانی در بیشتر جوامع مسلمان رواج دارد. اولین مولود نامه در وصف و ستایش محمد را «ملاباتدیی» صوفی و عارف مشهور نوشت که بعدا مرسوم شد که در زمان عید مولود از سروده‌های وی در مولودی خوانی استفاده کنند. اصیل‌ترین سازهای استفاده شده در موسیقی کردی «سرنا» و «دهل» هستند و بعدا سازهایی که وارد این نوع موسیقی شده‌اند مانند «دف» و «تنبور» دارای اهمیت ویژه‌ای شده‌اند. برای اطلاعات بیشتر می‌‌توانید به میژوی ئه ده بی کوردی علاالدین سجادی و پژوهشی در فولکلور کردی مراجعه کنید.موسیقی کردی تا حدودی نمادی از شادیها و غم و اندوه بعد ازپایان هر جنگ است.
هنرمندان نامدار کرد در عرصه موسیقی
حسن زیرک
سید محمد صفایی منش
سید علی اصغر کردستانی
احمد کایا
محسون قرمزی گول
مرضیه فریقی
مظهر خالقی
شوان پرور
ماملی
جوان هاجو
ذکریا (زه‌که‌ریا)
زیاد اسعد
چوپی فتاح
عادل هورامی
قاله مه‌ری
اردلان
طاهر توفیق
شهرام ناظری
سید خلیل عالی نژاد
شهریبان کردی
گلستان پرور
کاوه
روتیندا
کازو
شاکرو
طاهرو
کراپت خاچو
گولیزر جاسم
سرحد
طاهر خلیلی
جمال مفتی
بهجت یحیی
علی مردان
عدنان کریم
دیار قره داغی
دلشاد
انور قره داغی
برهان چاچان
عزت یلدز هان
عایشان
علیشان
زوزان
بشیر کایا
خلیل غمگین
بنگین
محمد شخو
هوی
ژاله
بصر شاهین
روژین
بدرالدین جوشکون
ارام تیکران
حسن شامو
محمد عارف جزراوی
ایاز زاخویی
کریم کابان
جمشید عندلیبی
کیومرث پورناظری
بیژن کامکار
قشنک کامکار
اردلان کامکار
اردوان کامکار
ارسلان کامکار
حکیم سفقان
سعید خان
دلوان
کوما چار نوا
شوان پرور
ناصر رزازی
نجم الدین غلامی
لیلا فریقی
هردی
اراز
کمال حسن
کاووس آغا
بلقیس
عزت التن نشه
اسماعیل شرفی
حسن ضیافتی
عوسمانه سور
شهین طالبانی
کیومرث پورناظری،رشو جانه،آزاد عین الدین،عادل هورامی،عزیز شاهرخ،فتانه ولیدی،قادر الیاسی،حشمت الله لرنژاد،حسین صفامنش،سیروس امامی،حمید حمیدی،رضا لرستانی،سید جلال الدین محمدیان،میکائیل
تبادل
لینک هوشمند
